اتوماسیون صنعتی، مسیر روشن آینده
اتوماسیون یعنی خود فرمان. از زمانی که کامپیوتر در صنعت به کار گرفته شد، نوعی از کنترل و راهبری دستگاه‌های صنعتی و جریان تولید در اختیار اتوماسیون قرار گرفت. در گذشته‌های نه چندان دور، اغلب کارها و حرکات فیزیکی مورد نیاز در صنعت توسط نیروی مکانیکی انجام می‌شد. استفاده از انسان به مثابه نیروی فیزیکی در صنعت حرف اول را می‌زد. بعد از مکانیزه شدن صنعت به تدریج نیروی بدنی انسان در صنعت به سمت کمترین تقلیل یافت و در حال حاضر استفاده از فیزیک انسان در صنعت به صفر رسیده است. مرحله بعدی، اتوماسیون صنعتی بود که به اختراع کامپیوتر جان گرفت.
در این مرحله، نقش اجرای مستقیم انسان و دخالت احساسات در پروسه تولید کاملا از بین رفت و مهندسین و متخصصین در پروسه تولید به عوامل نظارتی تبدیل شدند. بقیه کارها در چرخه تولید به اتوماسیون صنعتی سپرده شد. در حال حاضر پروسه‌های دخیل در صنعت همگی توسط همین پردازشگرهای سحرآمیز انجام می‌گیرد. حالا دیگر ربات‌های صنعتی هستند که مهم‌ترین ارکان تولید صنعتی به حساب می‌آیند نه انسان.
تولید قبل از ورود به اتوماسیون صنعتی
پیش از اتوماسیون، برای به کارگیری خطوط تولید و کنترل تولید از چندین و چند دستگاه استفاده می‌شد. این دستگاه‌ها، هر یک وظیفه خاصی داشت و البته دارای نواقصی نیز بود. اما زمانی که اتوماسیون در صنعت به کار گرفته شد، در واقع جای خالی احساسات انسانی پر شد. به کارگیری اتوماسیون در صنعت، پروسه تولید صنعتی را وارد فاز جدیدی کرد. در این مرحله بهره‌گیری از اتوماسیون مانند ربات قادر است تا همه دستگاه‌ها و در واقع تمامی پروسه تولید را در جهت رسیدن به یک هدف خاص سازماندهی کند. این یکپارچه سازی تنها به دلیل استفاده تام و تمام از اتوماسیون صنعتی صورت می‌گیرد.
کار اتوماسیون در صنعت در واقع کنترل تولید است. اما این فرآیند را با اهداف تعریف شده و مشخصی انجام می‌دهد. به عنوان مثال در ابتدای کار می‌داند که دقیقا چه می‌خواهد. به این معنا، تمامی عوامل در خدمت کنترل تولید قرار می‌گیرد. ثانیه اطلاعات و آگاهی‌های لازم در زمینه تولید را به تساوی با تمامی قسمت‌های تولیدی مبادله می‌کند. سوم آنکه اتوماسیون در واقع نقش یک واسطه را بین کاربر و مجموعه پروسه کنترل ایفا می‌کند.
کاربری اتوماسیون صنعتی در صنعت
به طور کلی اتوماسیون صنعتی به پروسه واگرا و همگرا تقسیم می‌شود. صنایعی که در پروسه واگرا دسته‌بندی می‌شوند از جمله صنایع غذایی، پالایش و … هستند. صنایع همگرا مانند لوازم صنعتی، خانگی و خودرو.
مراحل تولید صنعتی
مراحل مشخص تولیدات صنعتی، شامل تولید و توزیع است. البته آخرین مرحله تولید که همان بسته‌بندی است خود شامل اتوماسیون گسترده‌ای خواهد شد.
تولید
ساخت و پدید آوردن، عمده‌ترین مرحله در تولید است. مواد اولیه در پروسه تولید، اولین فاکتور است. در این مرحله کیفیت و کمیت به کارگیری مواد اولیه، انجام کارهای زیربنایی که باید برای آماده‌سازی مواد اولیه انجام شود، ادامه پروسه و بهینه سازی تولید از طریق فرآوری مواد اولیه و … به مرحله‌ای می‌رسد که در نهایت محصول تولید شده در اختیار تولید کننده است. حالا دوره‌ی جدیدی از کار آغاز می‌شود. دوره کنترل کیفیت که خود مرحله اساسی و پایانی است. پس از پایان این مرحله تازه می‌توان گفت که محصول آماده بسته بندی است. تا اینجا اتوماسیون صنعتی به طور تمام و کامل در خدمت تولید بوده است. تعیین مقدار ماده اولیه، تقسیمات آن، چگونگی آماده سازی و فرآوری، سرعت و دقت در انجام همه این مراحل با توسل به ربات انجام می‌گیرد. اگرچه هنوز هم نقش نظارتی انسان در اجرا را نمی‌توان دست کم گرفت.
بسته بندی
در ادامه نوبت به بسته بندی می‌رسد. در این مرحله اتوماسیون تقریبا یک تنه عمل می‌کند. در خطوط تولید، نقش جابجایی و برش دادن به عهده ربات است. نظارت‌های بهداشتی و غیره توسط نیروی انسانی انجام می‌گیرد. مرحله بعدی توزیع محصول است. صنایع باربری هوشمند حالا در خدمت پروسه توزیع قرار میگیرند و کار توزیع با دخالت اتوماسیون پایان می‌پذیرد.
مدیریت و اتوماسیون صنعتی
دادن اطلاعات توسط انسان، پردازش و توزیع، جمع‌آوری و هماهنگ‌سازی توسط ماشین سبب شده تا انقلابی در مدیریت واحدهای صنعتی صورت گیرد. تا آنجا که مدیریت توسط اتوماسیون می‌تواند از راه دور هم اعمال شود.
اتوماسیون صنعت و لوازم آن
لوازم و ابزاری که در زمینه اتوماسیون صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد به چند گروه تقسیم می‌شود. دسته اول، لوازم و ابزار اندازه‌گیری، دسته دوم، لوازم و ابزار کنترل، سوم، لوازم و ابزار عامل اجرا. تجهیزات و لوازم اندازه گیری شامل یک سری سنسور و اندازه‌گیر آنالوگ است.
سنسورهای سنجش رطوبت و وزن و طول، ارتفاع و دما، فشار و رنگ، سنسورهای خازنی و مجاورتی را شامل می‌شوند. هر کدام از این سنسورها و بسیاری سنسورهای دیگر، هر یک میتوانند کمیت و یا کیفیتی را اندازه‌گیری کنند. به عنوان مثال، خط‌کش اهمی، اکتوکودر و اولتراسونیک برای اندازه‌گیری طول و ارتفاع است. انواع و اقسام لودسل‌ها وزن را اندازه گیری می‌کند. ترموکوپل دما را و … .
لوازم و تجهیزات کنترلی
این لوازم مشابه کلید و ابزار کنترل عمل می‌کند. کنترل کننده‌های تنش، کارت‌های کنترل حرکت، ابر کامپیوترهای صنعتی، اینورتر، سروو درایو، نمایشگرهای صنعتی، کنترل کننده‌های منطقی و لوازم و ابزار شبکه های صنعتی و غیره از جمله لوازم و ابزار کنترلی به شمار می‌روند.
لوازم و ابزار عامل اجرا (عملگرها)
شیرهای برقی، استوک کننده‌های موتور، الکترودهای دی سی و ای سی و ربات‌های صنعتی، همگی در زمره عملگرها محسوب می‌شوند. درباره اتوماسیون صنعتی به دلیل جوان بودن در مقایسه با سایر اختراعات بشری، مطالب طولانی را نمی‌توان عنوان کرد اما آنچه مسلم است اینکه علی رغم عمر حداکثر 70 یا 80 ساله آن، با سرعت عجیبی پیش رفته و در حال حاضر کمتر کشور صنعتی و یا نیمه صنعتی را می‌توان یافت که از اتوماسیون صنعت بی بهره باشد.
در حال حاضر برنامه ریزی‌ها در زمینه اتوماسیون در صنعت، به سمت حمایت و پشتیبانی از فرآیند تولید، حرف اول را می‌زند. هر چه جهان در زمینه اتوماسیون بیشتر پیش می‌رود، تولید شکل ساده‌تری می‌گیرد و البته مسائل جدیدی در این رابطه خودنمایی می‌کند که بشریت و حرکت به سمت دنیای اتومات، فکر و برنامه ریزی مناسب داشته باشد.
نیروی کار و اتوماسیون صنعتی
نیروی کاری که در بخش اتوماسیون مشغول به کار است، به لحاظ درآمد بسیار متفاوت است. هر چه کشور صنعتی‌تر باشد، استقبال از نیروی کار شاغل در اتوماسیون بیشتر خواهد بود و از درآمد بیشتر و بهتری برخوردار خواهد شد. امروزه در جوامع صنعتی اروپا، کانادا و استرالیا، درآمد افراد شاغل در این زمینه، با کشورهای کمتر صنعتی قابل قیاس نیست. اما به دلیل پیوستگی و نیازهای متقابل اقتصاد جهانی و بازار کار در هم تنیده در کشورهای نیمه صنعتی و کمتر توسعه یافته هم، تولید در کارخانه‌جات و صنایع مهم با اتوماسیون انجام می‌گیرد و شاغلین در این موسسات نسبت به سایر افراد از درآمد بیشتری برخوردار هستند.
به خصوص اگر تحصیلات آکادمیک و تئوریک معتبری را به همراه رزومه کاری عملی در چنته داشته باشند میتوانند از درآمد خوبی برخوردار باشند. کار در زمینه اتوماسیون البته همیشه کار کارمندی نیست.
پیمانکاری
شما به عنوان پیمان‌کار به کار مشغول می‌شوید و به صورت پروژه‌ای کار می‌کنید اما میانگین درآمد سالانه بالایی می‌توانید داشته باشید. دلیل این امر آن است که اولا اگر کار پروژه‌ای و پیمانکاری انجام دهید سود بیشتری خواهید برد و این در صورتی است که شما از چنان مهارتی برخوردار باشید و در عمل شایستگی آن را ثابت کنید که کارفرما به شما اعتماد کند و پروژه را به شما بسپارد.
شرکت ها
دیگر آنکه اگر در زمینه اتوماسیون صاحب نظر هستید و کار می‌کنید، می‌توانید به استخدام شرکت‌ها در بیایید و کار دائمی داشته باشید و درآمدتان به مراتب از کارمندان شاغل در سایر زمینهها بیشتر خواهد بود.
تدریس
آیتم بعدی آموزش است. اگر مهارت و دانش خوبی در زمینه اتوماسیون کسب کنید تسلط کامل و کافی در این زمینه داشته باشید، می‌توانید مدرس شوید. البته این راه از دو راه دیگر سخت‌تر است. آموزگار شدن و استاد شدن کار ساده‌ای نیست اما اگر شما دانش و مهارت آموختن را داشته باشید، این هم یکی از راه‌های کسب درآمد است.
آینده اتوماسیون صنعتی
یادآوری این نکته ضروری است که در ده‌های اخیر، فرآیند اتوماسیون در صنعت، چه در جهان و ایران علی‌رغم بسیاری از محدودیتها، رشد فزاینده‌ای داشته و دارد. هر روز که می‌گذرد، ابزار و ماشین‌آلات در حال تغییر و به روز شدن هستند. شرکت‌ها و موسساتی که در بخش اتوماسیون صنعت همچنان فعال هستند سعی دارند تا در این بازار رقابتی از رقبا پیشی بگیرند. غولهای اتوماسیون در کشورهای پیشرفته، رقابتشان را در صنعت اتومبیل‌سازی، کشتی و هواپیما سازی به پیش می‌برند.
موسسات نام‌آشنا در اتوماسیون صنعتی
صنایعی که نام برده شد، به موفقیت‌های چشم‌گیری دست یافته‌اند. آنچه که اغلب اوقات ذهن کاربران را به خود مشغول می‌کند، چند و چون اقتصادی بودن و با کیفیت بودن شرکت‌ها و موسسات مطرح در جهان است. بازار رقابتی البته سبب خواهد شد که موسسات و شرکت‌های مختلف، با ترفندهایی، به صورت ارتقا کیفیتی محصول و یا گذاشتن آپشن بر روی محصولشان و چه با بالانس قیمت‌ها، برنده این رقابت باشند. مسلم آنکه اتوماسیون، در جوامعی که در رده‌های نخستین صنعت جهان قرار دارند، حرف‌های بیشتری برای گفتن دارند.
مثلا:
زیمنس آلمان
افراد عادی و هم کسانی که در حوزه صنعت به کار مشغولند، این برند را به خوبی می‌شناسند. سابقه زیمنس را در مهندسی پروژه و ساخت و ساز محصولات با اعتبار و همچنین نقش اتوماسیون را در این شرکت می‌دانند.
کمپانی اشنایدر
شرکتی فرانسوي که در بخش‌هایی از جوامع آفریقایی و آسیایی، برندی شناخته شده است. ناگفته نماند که در حال حاضر اقلام تقلبی این مارک بیشتر از مارک اصلی اشنایدر در دسترس افراد است. این شرکت در زمینه تولید و توزیع برق و راه اندازی نیروگاه، در به کارگیری اتوماسیون، پیشرو است. شرکت بعدی یک کمپانی آمریکایی است. جنرال الکتریک که ایرانی‌ها آن را بسیار خوب می‌شناسند. این شرکت یکی از قوی‌ترین و به روزترین اتوماسیون‌های صنعتی جهان را در اختیار دارد. تجهیزات الکتریکی تولید می‌کند و مدت‌هاست در زمره یکه‌تازان دنیای صنعت قرار دارد.
در آسیا نیز چندین شرکت از جمله، میتسوبیشی الکتریک، ال جی، دلتا، یاسکاوا و اُمرُن، توانستند در بکارگیری اتوماسیون صنعتی بدرخشند.
این شرکت‌های آسیایی که عمدتا کره‌ای و یا ژاپنی هستند، توانستند قسمت مهمی از بازار جهانی را در اختیار بگیرند، زیرا علاوه بر کیفیت محصولات به سبب بکارگیری اتوماسیون، از قیمت مناسب‌تری هم برخوردار هستند. از شرکت‌های پرقدرت دیگر، اتین آمریکایی است. این شرکت پیشرو در صنعت اتوماسیون، سابقه یک قرن فعالیت را در کارنامه خود دارد و با توجه به بنیه مالی قوی در سال 2008 توانست شرکت مولر آلمان را بخرد و به تجهیزات خود اضافه کند.
در این مقاله به طور کلی دریافتیم که اتوماسیون در صنعت چه تاثیر شگرفی بر دانش بشری و فرآورده‌های تولید و صنعتی داشته است. هماهنگونه که دیده شد، اتوماسیون زوایای بسیاری از آموخته‌های انسان را درنوردیده و در بهتر ساختن و بهینه سازی بسیاری از جنبههای زندگی می‌تواند کاملا کارساز باشد و این به شرطی میسر است که آدمی هدف را فدای وسیله نکند.
سیستم اتوماسیون و مانیتورینگ مراکز صنعتی و کارخانجات
پیش از این در خصوص کم شدن نقش فیزیکی انسان در صنعت، مطالبی ارائه شد، گفته شد که حذف نقش انسان به هیچ عنوان به معنای حذف نقش مدیریتی نیست. در اینجا می‌خواهیم به مانیتورینگ صنعتی نگاهی بیندازیم. در جهان امروز تولید کنندگان در رقابتی نفس گیر سعی در جذب مشتری و سود بیشتر دارند. بسیاری از دور رقابت کنار می‌روند.
وجود اتوماسیون در صنعت و مانیتورینگ همه مراحل از اولین تا آخرین قدم، توسط عناصر توانمند و متخصص تضمینی برای افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام شده بود. در نتیجه طی همین مراحل، پایداری تولید و دسترسی به بازار تولید جهانی صورت می‌گرفت. تذکر این نکته ضروری است که در صورت بکارگیری اتوماسیون در محیط‌های کار لازم است که این تاسیسات به طور مستمر به روز رسانی شوند. بنابراین در زمینه مانیتورینگ نیروی انسانی باید برنامه نویسی بداند.
فاکتوری که در صنعت همواره عمل بود آن است که بهترین نتیجه همیشه با پایین‌ترین هزینه به دست آید. تعهدی که مهندسین و متخصصین به مشتری می‌دهند و یا باید بدهند، این است که تمامی اتفاقات پس از تعمیر و تعویض را خود به عهده میگیرند. همین ویژگی صنعت سبب می‌شود که صنعت‌گر، حوصله و وقت زیادی را بعلاوه دقت و نظم صرف کار بکند. مانیتورینگ صنعتی بدون آشنایی با برنامه نویسی غیرممکن است.
برای آموزش برنامه نویسی اولین قدم نقش منبع تغذیه در PLC است. دانستن این نکته کاملا ضروری است که برق PLC باید از یک منبع تغذیه مطمئن تامین شود و به دنبال آن باید همه مطالب در این خصوص را بیاموزیم تا در زمینه مانیتورینگ صنعتی به تسلط و زبدگی لازم دست پیدا کنید.
مزیت‌های اتوماسیون صنعتی
اتوماسیون در صنعت سبب می‌شود تا تولید محصولات با کیفیت از جمله اهداف استراتژیک تولید باشد. بکارگیری اتوماسیون در صنعت قابلیت اطمینان از فرآیند تولید را افزایش می‌دهد. بالا بردن فاکتور بهره‌وری یکی دیگر از اهداف اتوماتیزه کردن صنایع است.
با بکارگیری اتوماسیون در صنعت عملا هزینه‌های نیروی کار انسانی تقلیل می‌یابد. ایمنی در محیط کار به شکلی چشم‌گیر افزایش می‌یابد. ضریب سرعت و دقت تولید صنعتی، از ویژگی‌های به کارگیری اتوماسیون است. به طور خلاصه افزایش بره‌وری، ارائه هزینه بهینه عملیات، بهبود کیفیت محصول، کم شدن کنترل، افزایش سطح امنیت از مزیت‌های اتوماسیون صنعتی است.
اتوماسیون در صنعت و نیروی انسانی
سوال این است که آیا با گسترش اتوماسیون انسانها، کارشان را از دست می‌دهند. در واقع طرح موضوع به این صورت تا حدی دور از واقعیت است. سوال صحیح شاید این باشد که جایگاه انسان در آینده صنعت کجاست. به نظر می‌رسد که ما در دوره‌ی گذاری به لحاظ تسلط اتوماسیون به سر می‌بریم. واقعیت این است که خواه‌ناخواه، صنعت و تولیدات صنعتی به سمت اتوماسیون پیش می‌رود. این رویداد، بر اساس و با برنامه‌ریزی چه بخش‌هایی عملی شده باشد اصلا اهمیت ندارد، آنچه مسلم است، وجود ربات‌ها و سیستم اتوماسیون صنعت اجتناب ناپذیر است. مسلما کارهایی که تکراری و ملال آور است در شان انسان نبوده و نیست.
صرف نیروی فیزیکی آدمی برای جابجایی وسایل و بارهای سنگین در زمره کارهای به دلخواه و لذت بخش دسته‌بندی نمیشود.
بنابراین وجود سیستم اتوماسیون صنعتی و از جمله به کارگیری ربات در صنعت نه تنها بد نیست که نتیجه مدت‌های طولانی کار ذهن و دست خود انسان است.
آدمی در دوران جدید دریافته است که می‌تواند ماشین‌هایی را بسازد تا کارهای تکراری و ملال‌آور را به او بسپارد و ابزاری ساخته تا بتواند جای نیروی انسانی را پر کند. به یاد داشته باشیم این ربات‌ها توسط خود انسان ساخته می‌شوند. همین ربات‌ها، شرایط ایمنی را برای کار انسانی فراهم آورده است. همگی می‌دانیم که ایمنی در کار، اهمیت بسیار زیادی دارد. گذشته از این، ربات‌هایی که به دست انسان ساخته می‌شوند خود مدیر نیستند. آن‌ها باید توسط انسانها مدیریت شوند. فرسایش می‌یابند. نیاز به برنامه‌ریزی دارند و این همه به نیروی متخصص و کارآمد در زمینه اتوماسیون نیازمند است.
اتوماسیون مسیر کار و زندگی را در آینده هموار خواهد کرد
قطعا رشد اتوماتیزه شدن صنعت سبب می‌شود تا درب‌های جدیدی به روی انسان باز شود. انقلاب صنعتی درهای کار و تلاش بی وقفه را بر روی انسانها گشود، و همچنین نتیجه میانگین تلاش انسان‌هایی بود که بار زندگی و تولید را به دوش می‌کشیدند. تا قبل از آن تولید کشاورزی، عمده کار و تلاش کشاورزان بود و پس از آن که تولیدات صنعتی شکوفا شد، کار را برای تولیدگران در زمینه کشاورزی ساده‌تر کرد. جهان آینده سیر تکاملی جهان گذشته است.
اتوماسیون قاعدتا به خودی خود، جنبه مثبت پیشرفت ذهن و دست انسان است و تنها می‌ماند این که این آخرین فرآورده برتر انسانی چگونه توسط صاحبانش مدیریت شود.
سنسور های صنعتی به جای انسان در ماشین ها تصمیم میگیرند. برای اطلاعات بیشتر حتما نمایندگی فروش سنسور صنعتی را مطالعه کنید.
